Çocuklarda astım belirtileri
Astım akciğerlerdeki havayollarının uzun süreli (kronik) rahatsızlığıdır. Hava
yollarının iltihaplanmasına ve şişmesine neden olur.
Çocuğunuzda astım varsa, havayolları normalden daha hassastır ve belli maddeler
veya tetikleyici etmenler tahrişe neden olabilir. Astımın en yaygın tetikleyicileri ev
akarları, hayvan kürkleri, polen, sigara dumanı, soğuk hava ve göğüs
enfeksiyonlarıdır.
Astım belirtileri çocuktan çocuğa, hafiften şiddetliye kadar değişiklik gösterebilir.
Şiddetli bir astım epizodu veya astım atağı hayatı tehdit edici olabilir ve acil tıbbi
tedavi gerektirebilir.
Birleşik Krallıkta bir milyondan fazla çocukta astım vardır. Erkek çocuklarında
astım kız çocuklarına göre daha fazla görülür. Çocukların yaklaşık dörtte üçünde
ilk ergenlik döneminde belirtiler kaybolur, ancak hastalık yetişkinlikte tekrar edebilir.
Astım için tam bir tedavi yoktur, ancak rahatsızlığın etkin bir şekilde yönetimini
sağlayacak çeşitli tedaviler vardır.
Belirtiler
Çocuğunuzda astım varsa, soluksuz kalabilir veya göğsünde sıkışma olduğundan
şikâyet edebilir. Soluk aldığında ıslık sesine benzer bir ses çıkarır ve özellikle
geceleri olmak üzere çok öksürür.
Astım belirtilerinin şiddeti ve süresi oldukça değişkendir ve tahmin edilemez.
Genellikle geceleri ve egzersiz yapıldığında kötüleşirler.
Çocuğunuz şiddetli bir astım atağı geçiriyorsa, soluk almakta güçlük çekebilir ve
kalp atışı hızlanabilir. Ayrıca, tırnakları morarabilir, göğüs ve boyun bölgesinde
sıkışma hissedebilir ve soluk alıp verirken burun delikleri genişleyebilir.
Çocuğunuz şiddetli astım atağı geçiriyorsa, derhal tıbbi yardım almanız gerekir.
Nedenleri
Astımın bilinen tek bir nedeni olmamakla birlikte, çocuğunuzun rahatsızlığına etki
eden birden fazla etmen olabilir. Bu etmenler arasında genetik yatkınlık
(çocuğunuzun genlerinde astım rahatsızlığı geçirme ihtimalini artıran bir şeyler
olması), beslenme ve çevre sayılabilir.
Çocuklukta astım rahatsızlığı yaşamaya ilişkin bilinen risk faktörleri arasında ailede
astım veya alerjik rahatsızlık öyküsü olması ve özellikle annenin çocuğa gebeliği
sırasında sigara içmesi nedeniyle çocukken sigara dumanına maruz kalma
sayılabilir.
Astım belirtileri polen, toz akarları, sigara dumanı, kimyasal dumanlar ve bazı
ilaçlar gibi (örn.aspirin ya da beta blokerler) alerjenler (alerjiye neden olan
maddeler) tarafından tetiklenebilir.
Astımı tetikleyen diğer etmenler enfeksiyon, stres, bazı yiyecekler, soğuk hava gibi
bazı hava koşullarıdır. Çocuğunuzun astım tedavisinin bir kısmını tetikleyici
unsurların tespit edilmesi ve bunlardan kaçınmak oluşturur.
Tanı
GP’niz normalde size çocuğunuzdaki belirtiler hakkında soru sorarak, çocuğun
göğsünü muayene ederek ve soluğunu dinleyerek astım tanısı koyabilir.
Astım tanısı genellikle bir takım testlerle, en yaygın olarak da ‘Zirve üfleme
(ekspiratuar) akım hızı (PEFR) testiyle onaylanır.
PEFR testinde çocuğunuzun ciğerlerinden dışarı ne kadar hava verebildiğini
ölçmek için ‘tepe değer akım sayacı’ (peak flow meter) adı verilen, elde tutulan
küçük bir cihaz kullanılır. Bir değer okuması yapılır ve çocuğunuza astımı kısa
süreli olarak tedavi edecek etkin bir ilaç verilir.
Kısa süreli ilacı kullandıktan sonra ikinci bir PEFR okuması alınır. Okumanın antiastım
ilacını aldıktan sonra çok daha yüksek çıkması durumunda, tanı doğrulanmış
olur.
PEFR testi ancak beş yaşından büyük çocuklara uygulanabilir.
Daha küçük çocuklardan astım ilacını ‘inhale’ etmeleri (solunum yoluyla içlerine
çekmeleri) istenebilir. Eğer bu belirtilerin hafiflemesine yardımcı oluyorsa, çocukta
muhtemelen astım vardır.
Tedavi
Çocuğunuzdaki astım belirtileri sık görülmüyor ve hafifse, çocuğunuza kısa etkili
beta-2 agonisti adı verilen bir inhale ilaç verilir. Bu belirtilerin geçmesine yardımcı
olacaktır.
Çocuğunuzdaki belirtiler daha sıksa, inhale kortikostereoid adı verilen ikinci bir
inhale (solunum yoluyla alınan) ilaç verilir. Belirtileri engellemek için genellikle
günde iki doz inhale kortikostereoid alınması önerilir.
Çocuğunuzun astım belirtileri hâlâ kontrol altına alınamadıysa, uzun süre etkili
beta-2 agonisti ve lökotriyen reseptör antagonisti gibi ekstra ilaçlar verilebilir. Bu
ilaçlar çocuğunuzdaki belirtilerin iyileşmesine yardımcı olacaktır.
Ancak, astım hala kontrol altına alınamamışsa, çocuğunuza stereoid haplar
verilebilir. Oral stereoidlerin uzun vadeli kullanımı ciddi yan etkilere neden
olabileceğinden, bu ilaçlar ancak tüm tedavi opsiyonları denendikten sonra ve bir
defaya mahsus olmak üzere kullanılır.
Astım atakları artırılmış dozdaki beta-2 agonistleriyle tedavi edilebilir. Şiddetli
ataklarda çocuğunuzdaki astımı kontrol altına almak için hastanede oksijen, beta2-
agonistleri ve stereoidlerin bir arada kullanıldığı bir tedavi uygulanması gerekebilir.
Korunma
Sigara içiyorsanız, çocuklarınızın yanında sigara içmeyin. Çocukların yanında
sigara içmek, astım krizlerinin şiddetini ve sıklığını artıracaktır. Ayrıca, sigara
dumanına maruz kalarak büyüyen çocuklarda astım görülme ihtimali daha
yüksektir.
Şiddeli astımı olan çocukların influenza (grip) ve pnömokok – zatürree, menenjit ve
kan enfeksiyonuna neden olan bir bakteri – aşısı olmaları önerilir. Bu hastalıklar
çocuğunuzun astım belirtilerini kötüleştirebilir.
Mümkünse kötüleşen belirtileri not ederek ve belli durumlara maruz kaldıklarında
‘tepe değer akım sayaç’larını kullanarak çocuğunuzun astımını tetikleyen etmenleri
tanımlayın.
Sağlıklı bir kiloda kalmak da çocuğunuzun astım hastalığını daha iyi kontrol
edebilmesine yardımcı olacaktır. Sağlıklı bir kiloyu korumanın yolu, dengeli, sağlıklı
beslenme ve düzenli egzersizden geçer.
Düşük yağ içeren, lif yönünden zengin, bol taze meyve ve sebzenin (günde en az 5
porsiyon) yanı sıra tam tahılları da içeren bir beslenme önerilir.
Çocukların günde en az 60 dakika fiziksel aktivitede bulunmaları önerilir.
